Ίλιγγος και Ζάλη

Ο ίλιγγος αποτελεί ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα για το οποίο παραπονείται ένας μεγάλος αριθμός ασθενών. Πρόκειται στην ουσία για την ψευδή αίσθηση ότι κάποιος ή τα αντικείμενα γύρω του κινούνται, τη στιγμή που κάτι τέτοιο δε συμβαίνει. Πολλοί ασθενείς αναφέρονται στον ίλιγγο με μία από τις παρακάτω περιγραφές:

• Βλέπω το δωμάτιο να περιστρέφεται
• Έχω αστάθεια
• Νιώθω σαν να είμαι σε βάρκα
• Φοβάμαι ότι θα πέσω
• Ζαλίζομαι
• Έχω βαρύ κεφάλι

Ποιες κατηγορίες ιλίγγου υπάρχουν;

Υπάρχουν δύο κατηγορίες ιλίγγου, ο περιφερικός και ο κεντρικός. Ο περιφερικός οφείλεται σε κάποια βλάβη που εντοπίζεται στο λαβύρινθο ή στο αιθουσαίο νεύρο το οποίο είναι το νεύρο που συνδέει το έσω αυτί με τον εγκέφαλο. Ο κεντρικός οφείλεται σε κάποιο πρόβλημα που εντοπίζεται στον εγκέφαλο και ειδικότερα στην παρεγκεφαλίδα. Η παρεγκεφαλίδα είναι υπεύθυνη για το συντονισμό των κινήσεων και την ισορροπία του σώματος.

Πού οφείλεται ο περιφερικός ίλιγγος;

Το 90% περίπου των περιπτώσεων περιφερικού ιλίγγου οφείλεται σε ένα από τα παρακάτω:

• Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως. Πρόκειται για το συχνότερο τύπο ιλίγγου και οφείλεται στη μετακίνηση των ωτολίθων από τη φυσιολογική τους θέση. Οι ωτόλιθοι είναι κάποιοι ειδικοί κρύσταλλοι οι οποίοι βρίσκονται μέσα στο λαβύρινθο και είναι υπεύθυνοι για τη ρύθμιση της ισορροπίας. Ο ασθενής αισθάνεται ίλιγγο περιστροφικού τύπου όταν κάνει κάποια απότομη κίνηση του κεφαλιού δεξιά ή αριστερά, όταν αλλάζει πλευρό στο κρεβάτι, όταν ξαπλώνει ή σηκώνεται από αυτό. Το αίσθημα αυτό διαρκεί για κάποια δευτερόλεπτα και στη συνέχεια αφήνει μία αίσθηση αστάθειας ή όπως συχνά αναφέρουν οι ασθενείς «θολούρας».
• Νόσος Meniere. Πρόκειται για μία διαταραχή του λαβυρίνθου και χαρακτηρίζεται από ίλιγγο, εμβοές (βουητό στο αυτί) και βαρηκοΐα.
• Λαβυρινθίτιδα ή Αιθουσαία νευρίτιδα. Είναι οξεία φλεγμονή του λαβυρίνθου ή του αιθουσαίου νεύρου η οποία προκαλεί ξαφνική έναρξη έντονου ιλίγγου.

Ποιες είναι οι συχνότερες αιτίες κεντρικού ιλίγγου;

Οι συχνότερες αιτίες του κεντρικού ιλίγγου είναι οι παρακάτω:

• Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• Όγκος της παρεγκεφαλίδας
• Ημικρανία
• Σκλήρυνση κατά πλάκας

Ίλιγγος – Διάγνωση

Η διάγνωση του ιλίγγου γίνεται από ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο. Έχει μεγάλη σημασία να διευκρινιστεί αν:

• Ο ασθενής έχει πραγματικά ίλιγγο
• Αν ο ίλιγγος είναι κεντρικού ή περιφερικού τύπου
• Αν συνυπάρχουν επιπλοκές/παθήσεις απειλητικές για τη ζωή του ασθενή

Η εξέταση στο ιατρείο περιλαμβάνει τα παρακάτω:

• Ιστορικό. Κατά τη λήψη του ιστορικού διευκρινίζονται η φύση και η διάρκεια των συμπτωμάτων καθώς και άλλες πιθανές κλινικές εκδηλώσεις που τα συνοδεύουν. Μία πολύ βασική ερώτηση που πρέπει να κάνει ο γιατρός στον ασθενή είναι η εξής: «Νιώθετε τα πράγματα να γυρίζουν γύρω-γύρω ή νιώθετε ζαλάδα-αστάθεια-‘θολούρα’;» Αν τα πράγματα περιστρέφονται τότε το άτομο έχει πραγματικό επεισόδιο ιλίγγου ενώ σε κάθε άλλη περίπτωση μιλάμε για ζάλη.
• Έλεγχος νυσταγμού. Ο γιατρός θα ελέγξει τα μάτια σας για την παρουσία νυσταγμού. Ο νυσταγμός αφορά σε συγκεκριμένες περιοδικές κινήσεις των οφθαλμών οι οποίες φανερώνουν την παρουσία ιλίγγου.
• Έλεγχος ισορροπίας. Ο ασθενής θα υποβληθεί σε κάποιες απλές δοκιμασίες (π.χ. Romberg, Unterberger) με τις οποίες αξιολογείται η ισορροπία του.
• Δοκιμασία Dix Hallpike. Περιλαμβάνει ειδικές κινήσεις της κεφαλής και του σώματος. Αποτελεί τη δοκιμασία με την οποία ελέγχουμε την παρουσία Καλοήθους Παροξυσμικού Ιλίγγου Θέσεως. Είναι εξαιρετικά σημαντική μιας και με αυτή μπορούμε να διαγνώσουμε τη συχνότερη αιτία περιφερικού ιλίγγου.
• Έλεγχος ακοής. Ο έλεγχος ακοής με ακοόγραμμα, τυμπανόγραμμα και ακουστικά αντανακλαστικά είναι απαραίτητος γιατί μας δίνει πληροφορίες για την κατάσταση του έσω αυτιού και του ακουστικού νεύρου.
• Απεικονιστικός έλεγχος. Ανάλογα με τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης και του ακοολογικού ελέγχου, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει κάποια μαγνητική ή αξονική τομογραφία του εγκεφάλου ή των λιθοειδών οστών.

Ίλιγγος – Ποια συμπτώματα θέτουν την υποψία σοβαρού προβλήματος;

Συμπτώματα τα οποία μπορεί να συνδέονται με σοβαρότερο πρόβλημα και πρέπει να διερευνηθούν άμεσα είναι τα παρακάτω:

1. Ίλιγγος που ξεκινάει ξαφνικά και δεν επηρεάζεται από την αλλαγή θέσης του σώματος ή τη στροφή της κεφαλής
2. Ίλιγγος που συνδυάζεται με νευρολογικά συμπτώματα όπως είναι η αδυναμία μυϊκού συντονισμού και η έντονη καταβολή
3. Ίλιγγος που συνοδεύεται από κώφωση, χωρίς να υπάρχει ιστορικό νόσου Meniere

Ίλιγγος – Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση του ιλίγγου εξαρτάται από το αίτιο που τον προκαλεί. Σε γενικές γραμμές μπορεί να περιλαμβάνει οδηγίες για ξεκούραση στο κρεβάτι, λήψη αντιεμετικών και κατασταλτικών του λαβυρίνθου φαρμάκων όπως είναι τα αντιισταμινικά και οι βενζοδιαζεπίνες. Σε περιπτώσεις νόσου Meniere μπορεί να χορηγηθούν και διουρητικά.

Ειδικά στον Καλοήθη Παροξυσμικό Ίλιγγο Θέσης η θεραπεία επιτυγχάνεται με ειδικές ασκήσεις που ονομάζονται χειρισμοί Epley. Πρόκειται για κινήσεις της κεφαλής που γίνονται υπό την καθοδήγηση του ωρλ στο χώρο του ιατρείου. Με αυτές οι ωτόλιθοι (οι κρύσταλλοι ανθρακικού ασβεστίου μέσα στο λαβύρινθο του αυτιού) επανέρχονται στην κανονική τους θέση και παύουν να προκαλούν αυτό το ενοχλητικό και πολλές φορές τρομακτικό αίσθημα. Η συγκεκριμένη πάθηση στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν χρειάζεται καμία φαρμακευτική αγωγή.